Frontend istifadəçi tərəfində veb-saytların istifadəçi interfeysi və funksionallığının yaradılması prosesidir. Frontend istifadəçinin veb saytın səhifələrini gəzərkən gördüyü hər şey, eləcə də qarşılıqlı əlaqədə olduğu elementlər hesab edilə bilər: düymələr, bağlantılar, rəy formaları, onlayn söhbət və s.
Front-end developerlər proqramçılar, veb dizaynerlər, UX dizaynerlər, kopirayterlər, SEO mütəxəssisləri və s. ilə qarşılıqlı əlaqə qurur.
İndi zairabdiyev.com saytının blog səhifəsinin frontend nümunəsini nümayiş etdirəcəm. Bunu etmək üçün bloq səhifəsini açın, onun interfeysinə baxın və səhifənin mənbə kodunun görünüşü çağırın:
Səhifənin kodunda proqramçının nöqteyi-nəzərindən layoutun necə göründüyünü, şəkillərin yerləşdirilməsi, hiperlinklər, rənglər və daha çox şey görürük.
Frontend developinqdə aşağıdakı komponentləri ayırd etmək olar:
Hypertext Markup Language (HTML) səhifələrin strukturunu formalaşdırmaq üçün işarələyən bir dildir. Buraya bütün səviyyələrdəki bütün başlıqlar, paraqraf abzasları, markerli və nömrələnmiş siyahılar və digər elementlər daxildir.
Cascading Style Sheet (CSS) sənədin görünüşünü təsvir edən proqramlaşdırma dilidir. Bu, onu şərh edən və veb səhifələri müəyyən bir şəkildə göstərən brauzerlər üçün bir növ göstəricidir: şrift ölçüləri, rəng palitrası, sayt bloklarının bir-birinə nisbətən yeri. Bundan əlavə, CSS çap, səsli oxu və ekran çıxışı üçün sənəd təqdim etmək üçün istifadə edilə bilər.
JavaScript səhifə elementlərinə dinamika vermək üçün nəzərdə tutulmuş proqramlaşdırma dilidir. Onun skriptləri istifadəçi hərəkətlərinə müəyyən reaksiyalar üçün yaradılmışdır (bir düyməyə basmaq, məlumatların daxil edilməsi, siçan kursorunun hərəkəti). Onun funksiyalarından biri səhifəni yeniləmədən server sorğularını göndərmək və məlumatları tez yükləməkdir.
Backend developer nədir
Backend developer internetdəki elementlər arasında fəaliyyət məntiqi yaratmaq üçün proqram və aparat alətləri toplusudur. Təəssüf ki, istifadəçilər bu işi görmürlər, çünki bu, müştəri tərəfində deyil, server tərəfində edilir.
Baxaq görək backend necə işləyir. Məsələn, istifadəçi geribildirim forması sahələrini doldurur və “Göndər” düyməsini klikləyir: bu anda təşəbbüsü “tutan” back-end developingdir. Forma sayta göndərilir və onun nömrəsi altında CMS-nin müəyyən bir hissəsində sabitlənir. Bundan sonra avtomatik olaraq bir pəncərə görünür, burada formanın müvəffəqiyyətlə doldurulması qeyd olunur və qarşımızda frontend işinin nəticəsini görürük.
Backend developing serverdə Java, Ruby On Rails, PHP və ya Python kimi proqramlaşdırma dillərində işləyən alətlərdən istifadə edir. Xüsusi alətlər dəsti layihənin xüsusiyyətləri və qarşıda duran vəzifələrlə müəyyən edilir.
Bundan əlavə, backend developinqdə verilənlər bazalarından istifadə olunur :
MySQL – Oracle tərəfindən işlənib hazırlanmış və saxlanılan pulsuz verilənlər bazasının idarə etmə sistemidir.
PostgreSQL – pulsuz obyektlə əlaqəli verilənlər bazasının idarə etmə sistemidir..
SQLite – mənbə kodu ictimai verilənlər bazasının idarə etmə sistemidir..
MongoDB – cədvəl sxeminin təsvirini tələb etməyən sənəd yönümlü verilənlər bazasının idarə etmə sistemidir..
Backend developer məhsul tələblərinə əsaslanaraq müxtəlif vəzifələr yerinə yetirir. O, verilənlər bazasının yaradılması və inteqrasiyası, serverdə məlumatların təhlükəsizliyi, ehtiyat nüsxəsi və bərpası ilə məşğul olur.
Frontend və backend arasındakı fərq nədir
Fərqlər bu iki mütəxəssisin məsuliyyət sahələrindədir. Məsələn, istifadəçi şəkillərin miniatürlərini və onların elanlarını, həmçinin “Ətraflı oxu” linkini özündə əks etdirən portfolio olan bölməyə daxil olur. Düyməni klikləməklə, müəyyən bir porfolio səhifəsi yüklənir, burada göstərilən tərtibat parametrlərinə uyğun olaraq şəkil, materialın adı, əsas paraqraf və işin əsas mətni göstərilir.
Texniki nöqteyi-nəzərdən, frontend tərtibatçısı arxa hissə ilə qarşılıqlı əlaqənin qayğısına qaldı və tərtibatı qurdu. Backend mütəxəssisi sorğuları düzgün göndərmək və cavabları almaq üçün müştəri-server mübadiləsini qurur. İstifadəçi nöqteyi-nəzərindən, dediyimiz kimi, arxa uç görünməz olaraq qalır. Səhifə sadəcə olaraq götürülüb yükləndi!
Frontend və backend necə qarşılıqlı əlaqədə olur
Üç əsas addım var:
- İstifadəçi məlumatları frontenddən backendə göndərilir.
- Məlumat emal olunur.
- İstifadəçinin onu görməyi gözlədiyi formada geri qayıdır.
Frontend və backend bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan aşağıdakı variantları ayırd etmək olar:
- Serverə HTTP sorğusu göndərilir. Tələb olunan məlumat orada axtarılır: şablona inteqrasiya olunur və HTML ilə işarələnmiş səhifə kimi geri göndərilir.
- Veb server ilə arxa planda brauzer rabitəsindən istifadə, yəni. AJAX texnologiyaları. Sorğu brauzerdə quraşdırılmış Javascript yaradır, cavab isə JSON və ya XML formatlarında məlumatdır.
- Səhifəni yenidən yükləmədən məlumatların yükləndiyi bir səhifəlik proqramların istifadəsi. Bu, AJAX, Ember və ya Angular kimi çərçivələrlə də edilir.
- Tətbiqi həm müştəri, həm də server tərəfində istehlak etmək üçün React kitabxanasından istifadə olunur. Frontend və backend üzrə mütəxəssislər server tərəfində açılan Ajax və HTML vasitəsilə işləyirlər.
Bu iki sahədə developerlərin vəzifə öhdəlikləri demək olar ki, həmişə paralel olaraq gedir. Elə olur ki, proqramçılar həm müştərilərin, həm də serverin problemlərini həll edirlər. Müvafiq olaraq, işinizi uğurla yerinə yetirmək üçün həm peşəkar, həm də şəxsi bacarıqlara sahib olmalısınız. İndi getdikcə daha tez-tez bazarda frontend və backend qovşağında işləyən və onları birləşdirə bilən mütəxəssislərlə qarşılaşmaq olar.